Puszcza Białowieska – dziedzictwo zadane
Belovežo giria – paveldėta atsakomybė
Białowieża Forest – heritage entrusted
W końcu XIX wieku władcy Imperium Rosyjskiego zbudowali w Białowieży pałac myśliwski. Spalony w 1944, ruiny rozebrano w 1961 roku (z lewej, fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe). Współcześnie w tym miejscu znajduje się Dyrekcja i Muzeum Białowieskiego Parku Narodowego (z prawej, fot. M. Szymura).
XIX a. pabaigoje Rusijos imperijos valdovai Beloveže pastatė medžioklės rūmus. Sudegę 1944 m., jie buvo nugriauti 1961 m. (kairėje, nuotr. Nacionalinis skaitmeninis archyvas). Dabar šioje vietoje yra Belovežo nacionalinio parko direkcija ir muziejus (dešinėje, nuotr. M. Szymura).
In the late 19th century, the rulers of the Russian Empire built a hunting palace in Białowieża. It was burned down in 1944, and the ruins were demolished in 1961 (left, photo: National Digital Archives). Today, the location harbours the Headquarters and Museum of the Białowieża National Park (right, photo: M. Szymura).
W Puszczy Białowieskiej żyje obecnie największa na świecie wolna populacja żubrów – ponad 1500 osobników. Fot. R. Kowalczyk.
Belovežo girioje šiuo metu yra didžiausia pasaulyje laisvai gyvenančių stumbrų populiacija – daugiau nei 1500 individų. Nuotr. R. Kowalczyko.
Nowadays, the Białowieża Forest is home to the world’s largest free-ranging population of the European bison – over 1,500 heads. Photo by R. Kowalczyk.
Białowieski Park Narodowy powstał w 1921 roku jako jeden z pierwszych parków narodowych w Europie. Fot. M. Szymura.
Belovežo nacionalinis parkas buvo įkurtas 1921 m. kaip vienas pirmųjų nacionalinių parkų Europoje. Nuotr. M. Szymura.
Białowieża National Park was established in 1921 as one of the first national parks in Europe. Photo: M. Szymura.
Puszcza przetrwała, żubra ocalono od zagłady. Przetrwała też pamięć o dziedzictwie monarchów Polski i Litwy. Niezwykły stan zachowania białowieskich lasów sprawił, że także carowie Rosji chronili puszczę i żubry, a w XX wieku szukano kompromisu między wyrębem a zachowaniem puszczy dla przyszłych pokoleń. W 1921 roku w niepodległej Polsce utworzono Białowieski Park Narodowy, obejmujący niewielki fragment puszczy. W 1945 roku, gdy puszczę podzieliła granica państwowa między Polską i ZSRR, sowiecką jej część objęto częściową ochroną rezerwatową. Dziś Puszcza Białowieska leży na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Białorusi. W 2014 roku cały obszar Puszczy (1500 km2) uzyskał status Transgranicznego Obiektu Dziedzictwa UNESCO.
Giria išliko, stumbrai buvo išgelbėti nuo išnykimo. Išliko ir Lenkijos karalių bei Lietuvos didžiųjų kunigaikščių atmintis. Belovežo giros išskirtinumas buvo tas veiksnys, lėmęs, kad ją saugojo ir Rusijos carai, o XX a. buvo ieškoma kompromiso tarp kirtimo ir girios išsaugojimo ateities kartoms. 1921 m. nepriklausomoje Lenkijoje buvo įkurtas Belovežo nacionalinis parkas, apėmęs nedidelę girios dalį. 1945 m., kai giria buvo padalyta tarp Lenkijos ir SSRS, sovietinėje pusėje esanti dalis tapo iš dalies saugoma teritorija. Šiandien Belovežo giria plyti Lenkijos Respublikos ir Baltarusijos Respublikos teritorijoje. 2014 m. visa Belovežo giria (1500 km² plotas) pripažinta UNESCO pasaulio paveldu.
The forest has survived, and the European bison has been saved from extinction. The memory of the heritage of the monarchs of Poland and Lithuania has also endured. The extraordinary state of preservation of the Białowieża Forest led even the Russian tsars to protect the forest and its bison. In the 20th century, efforts were made to find a compromise between logging and preserving the forest for future generations. In 1921, in independent Poland, the Białowieża National Park was established, covering a small portion of the forest. In 1945, when a state border between Poland and the USSR divided the forest, the Soviet part was granted partial reserve protection. Today, the Białowieża Forest lies within the territories of the Republic of Poland and the Republic of Belarus. In 2014, the entire area of the Forest (1,500 km²) was granted the status of a UNESCO Transboundary World Heritage Site.
