Dwór myśliwski w Nowej Białowieży w XVII-XVIII wieku
Medžioklės dvaras Naujajame Beloveže (XVII–XVIII a.)
Hunting Manor in New Białowieża in the 17th -18th centuries
Najstarsze dęby w Parku Pałacowym w Białowieży – miejsce, gdzie w XVII wieku znajdował się dwór myśliwski Wazów, fot. P. Waligóra.
Seniausi ąžuolai Bialoviežos rūmų parke – vietoje, kur XVII a. buvo Vazų šeimos medžioklės dvaras, P. Waligóros nuotr.
The oldest oaks in the Palace Park in Białowieża – the place, where the hunting manor of the Vasa family was located in the 17th century, photo by P. Waligóra.
Wykop archeologiczny (2024 r.), w którym odkryto pozostałości ceglano-kamiennego fundamentu dworu, z prawej – fragment cegły z XVII wieku. fot. J. Wawrzeniuk.
Archeologiniai kasinėjimai (2024 m.), kurių metu aptiktos dvaro rūmų plytų ir akmenų pamatų liekanos, dešinėje pusėje – XVII a. plytos fragmentas. J. Wawrzeniuk nuotr.
Archaeological excavation (2024), in which the brick and stone remnants of foundation of the manor house were discovered; on the right – a fragment of a 17th-century brick. Photo byJ. Wawrzeniuk.
Dwór w XVII wieku. Na podstawie projektu Giovanniego Battisty Gisleniego, nadwornego architekta Władysława IV Wazy wizualizację opracował F. Welc.
The manor house in the 17th century. Based on a design by Giovanni Battista Gisleni, court architect of Władysław IV Vasa, the visualization was elaborated by F. Welc.
Blaszka miedziana z badań w Parku Pałacowym w Białowieży w 2024, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
Copper plate from research in the Palace Park in Białowieża in 2024, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Moneta rosyjska 2 kopiejki z 1868 roku z badań w Parku Pałacowym w Białowieży w 2024, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A Russian coin of 2 kopecks from 1868 from research in the Palace Park in Białowieża in 2024, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Guzik z munduru wojsk piechoty carskiej, z badań w Parku Pałacowym w Białowieży w 2024, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A button from a Tsarist infantry uniform, from research in the Palace Park in Białowieża in 2024, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Gwoździe metalowe z okresu nowożytnego z badań w Parku Pałacowym w Białowieży w 2024, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW.
Metal nails from the modern period from excavation in the Palace Park in Białowieża in 2024, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre.
Fragment kafla glinianego z badań dworu myśliwskiego Jana Kazimierza w Nieporęcie, połowa XVII wieku, ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A fragment of the clay tile from excavation of Jan Kazimierz hunting manor in Nieporęt, mid-17th century, from the collections of the Historical Museum in Legionowo, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Fragment glinianego kafla z przedstawieniem korony Wazowskiej, znaleziony na południowej ścianie fundamentowej, z badań dworu Jana Kazimierza w Nieporęcie, 1 połowa XVII wieku, ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A fragment of the clay tile depicting the Vasa crown, found by the southern foundation wall, from excavation of Jan Kazimierz hunting manor in Nieporęt, 1st half of the 17th century, from the collections of the Historical Museum in Legionowo, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Fragment mosiężnej łyżeczki z budynku z badań dworu Jana Kazimierza w Nieporęcie, XVII-XVIII wiek, ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A fragment of brass spoon from a building from excavation of Jan Kazimierz hunting manor in Nieporęt, 17th-18th century, from the collections of the Historical Museum in Legionowo, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
Animacja fragmentu szklanej nóżki kieliszka z budynku z badań dworu Jana Kazimierza w Nieporęcie, XVII-XVIII wiek, ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie, opracował Wojciech Nowak, Multidyscyplinarne Centrum Badawcze UKSW
A fragment of glass stem from a building from excavation of Jan Kazimierz hunting manor in Nieporęt, 17th-18th century, from the collections of the Historical Museum in Legionowo, elaborated by Wojciech Nowak, UKSW Multidisciplinary Research Centre
W końcu XVI wieku Zygmunt III Waza włączył Puszczę Białowieską do litewskich dóbr stołowych, z których dochody szły na utrzymanie dworu wielkoksiążęcego. Zlecił też budowę dworu w nowym miejscu: na wzgórzu nad rzeką Narewką, 7 km od Starej Białowieży. W latach 1594-1597 powstał tu obszerny drewniany dwór na ceglano-kamiennych fundamentach, kaplica dworska, stajnie i młyn nad rzeką. Założono staw, pasiekę i ogrody. Przy dworze powstała osada i folwark – początek istniejącej do dziś wsi Białowieża. W 1619 roku, pod nadzorem kanclerza wielkiego litewskiego Lwa Sapiehy, wyremontowano i rozbudowano dwór i stajnie. W czasach Jana III Sobieskiego, który zlecił rewizję stanu osady, wieś Białowieża liczyła 6 gospodarstw. Dwór Wazów został zniszczony podczas III wojny północnej (1706-1708), a jego ruiny porosły drzewami. Materialne pozostałości założenia dworskiego, a także różne artefakty, odkryto podczas prac archeologicznych w latach 2004-2005 i 2024.
XVI a. pabaigoje Žygimantas Vaza Belovežo girią prijungė prie Lietuvos didžiojo kunigaikščio stalo dvarų valdų, o iš jų gautos pajamos buvo skiriamos didžiojo kunigaikščio dvarui išlaikyti. Jis taip pat nurodė įkurti dvarą naujoje vietoje: ant kalvos prie Narevo upės, 7 km atstumu nuo Senojo Belovežo. Čia 1594–1597 m. ant plytų ir akmenų pamatų buvo pastatyta didelė medinė dvaro sodyba, dvaro koplyčia, arklidės ir malūnas prie upės; įrengtas tvenkinys, bitynas, pasodinti sodai. Šalia dvaro buvo įkurta gyvenvietė ir palivarkas –šiandieninio Belovežo kaimo pradžia. 1619 m. Lietuvos didžiojo kanclerio Leono Sapiegos nurodymu dvaras buvo atnaujintas ir išplėstas, sutvarkytos arklidės. Valdovo Jono Sobieskio, pavedusio patikrinti gyvenvietės būklę, valdymo metais Belovežo kaime būta 6 ūkių. Vazų medžioklės dvaras buvo sunaikintas per Šiaurės karą (1706–1708), o jogriuvėsiai apaugo medžiais. Buvusio dvaro liekanos ir įvairūs artefaktai buvo surasti perarcheologinius tyrinėjimus, vykdytus 2004–2005 ir 2024 metais.
At the end of the 16th century, Sigismund III Vasa incorporated the Białowieża Forest into the Lithuanian crown estates, income from which went to support the grand-ducal court. He also ordered the construction of a manor in a new location: on a hill above the Narewka River, 7 kilometers from Stara Białowieża. Between 1594 and 1597, a spacious wooden building was built there on brick-and-stone foundations, along with a court chapel, stables, and a mill by the river. A pond, an apiary, and gardens were established. A settlement and a grange were founded near the manor – the beginning of the village of Białowieża, which still exists today. In 1619, under the supervision of the Grand Chancellor of Lithuania Lew Sapieha, the manor and stables were renovated and expanded. During the reign of King John III Sobieski, who ordered a review of the state of the settlement, the village of Białowieża consisted of six homesteads. The Vasa manor was destroyed during the Third Northern War (1706–1708), and its ruins became overgrown with trees. Material remains of the manor house, as well as various artifacts, were discovered during archaeological excavations conducted in 2004, 2005 and in 2024.
